Wojewódzki Urząd Pracy
w Katowicach

- W jakim celu tworzony jest Regionalny Plan Działań na Rzecz Zatrudnienia?

Regionalny Plan Działań na Rzecz Zatrudnienia (RPDZ) jest tworzony na podstawie Krajowego Planu Działań, który określa w szczególności cele i kierunki działań zgodne z priorytetami polityki państwa w dziedzinie rynku pracy; przewidywaną wysokość środków finansowych, w tym Funduszu Pracy oraz budżetu państwa; wskaźniki efektywności podejmowanych działań. RPDZ ma na celu określać priorytetowe grupy bezrobotnych i innych osób wymagających wsparcia. Osiągnięcie tego celu ma również uwzględniać strategię rozwoju województwa oraz strategię wojewódzką w zakresie polityki społecznej. Ważne jest, żeby RPDZ był tworzony z udziałem powiatowych jednostek samorządu terytorialnego oraz partnerów społecznych.

- Co to jest Fundusz Pracy?

Fundusz Pracy to państwowy fundusz celowy, którego dysponentem jest minister właściwy do spraw pracy. Przychodami Funduszu Pracy są m.in.: obowiązkowe składki na Fundusz Pracy (od 01.12.1999 r. w wysokości 2,45% podstawy wymiaru składek); dotacje budżetu państwa; środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej na współfinansowanie projektów finansowanych z Funduszu Pracy; odsetki od środków Funduszu Pracy pozostających na rachunkach bankowych dysponenta Funduszu Pracy oraz samorządów województw, powiatów, Ochotniczych Hufców Pracy i wojewodów; spłaty rat i odsetki od pożyczek udzielonych z Funduszu Pracy; środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, przeznaczone na współfinansowanie działań z zakresu udziału publicznych służb zatrudnienia w EURES; środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, przeznaczone na współfinansowanie działań publicznych służb zatrudnienia innych niż projekty współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego. Środki te są rozdysponowywane przez urzędy pracy w formie zasiłków dla bezrobotnych, prac interwencyjnych, robót publicznych, szkolenie i przekwalifikowywanie bezrobotnych, rozwój poradnictwa zawodowego oraz na rozwój systemów informatycznych i badania rynku pracy. O tym, na co mogą być przeznaczone środki Funduszu Pracy informuje art. 108 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

- Kiedy mają miejsce zwolnienia grupowe?

Informacje dotyczące zwolnień grupowych reguluje Ustawa z dnia 13 marca 2003r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn. zmianami).

W/w przepisy stosuje się w razie konieczności rozwiązywania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron, jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników

– zwanego dalej „zwolnieniem grupowym”

Liczby odnoszące się do pracowników, o których mowa wyżej, obejmują pracowników, z którymi w ramach grupowego zwolnienia następuje rozwiązanie stosunków pracy z inicjatywy pracodawcy na mocy porozumienia stron, jeżeli dotyczy to co najmniej 5 pracowników.

Pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy.

Jeżeli u tego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, uprawnienia tych organizacji w zakresie przysługują przedstawicielom pracowników wyłonionym w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Konsultacja dotyczy w szczególności możliwości uniknięcia lub zmniejszenia rozmiaru grupowego zwolnienia oraz spraw pracowniczych związanych z tym zwolnieniem, w tym zwłaszcza możliwości przekwalifikowania lub przeszkolenia zawodowego, a także uzyskania innego zatrudnienia przez zwolnionych pracowników. 

Pracodawca jest obowiązany zawiadomić na piśmie zakładowe organizacje związkowe o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia, liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą, grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia w okresie w ciągu, którego nastąpi takie zwolnienie, proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia, kolejności dokonywania zwolnień pracowników, propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych, związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem, a jeżeli obejmują one świadczenia pieniężne, pracodawca jest obowiązany dodatkowo przedstawić sposób ustalenia ich wysokości.

Pracodawca zobowiązany jest przekazać na piśmie właściwemu Powiatowemu Urzędowi Pracy informacje:

• o przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia,
• liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą,
• grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia w okresie, w ciągu, którego nastąpi takie zwolnienie,
• proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia,
• kolejności dokonywania zwolnień pracowników,
• propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych, związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem,
  z wyłączeniem informacji dotyczących sposobu ustalania wysokości świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikom. 

Prosimy także poza w/w informacjami o podanie w piśmie numeru REGONU, NIP, EKD lub PKD oraz informacji o zasięgu zwolnień grupowych, a także o podanie osoby do kontaktu ze strony pracodawcy.

W przypadku gdy pracodawca posiada oddziały w innych miastach i zwolnienia również obejmują pracowników tych oddziałów, pracodawca ma obowiązek przesłać w/w informacje do wiadomości pozostałych powiatowych urzędów pracy do których mogą zgłosić się zwolnieni pracownicy.

W terminie nie dłuższym niż 20 dni od dnia zawiadomienia zakładowych organizacji związkowe, pracodawca i zakładowe organizacje związkowe zawierają porozumienia, w którym określa się zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, a także obowiązki pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem.

Jeżeli nie jest możliwe zawarcie porozumienie zasady postępowanie w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia ustala pracodawca w regulaminie, uwzględniając, w miarę możliwości, propozycje przedstawione w ramach konsultacji przez zakładowe organizacje związkowe.

Pracodawca po zawarciu porozumienia, a w razie niezawarcia porozumienia po spełnieniu obowiązku, o którym mowa w art. 3 ust. 4 lub 5 zawiadamia na piśmie właściwy powiatowy urząd pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących grupowego zwolnienia, w tym o liczbie zatrudnionych i zwalnianych pracowników oraz o przyczynach ich zwolnienia, okresie, w ciągu którego ma być dokonane zwolnienie, a także o przeprowadzonej konsultacji zamierzonego grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi lub z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Kopię zawiadomienia pracodawca przekazuje zakładowym organizacjom związkowym. Zakładowe organizacje związkowe mogą przedstawić właściwemu powiatowemu urzędowi pracy swoją opinię w sprawie grupowego zwolnienia.

- Co to są zwolnienia monitorowane?

Pracodawca zamierzający zwolnić co najmniej 50 pracowników w okresie 3 miesięcy jest obowiązany uzgodnić z Powiatowym Urzędem Pracy właściwym dla siedziby tego pracodawcy lub ze względu na miejsce wykonywania pracy zakres i formy pomocy dla zwalnianych pracowników, w szczególności w zakresie:

1. pośrednictwa pracy;
2. poradnictwa zawodowego;
3. szkoleń;
4. pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy.

Ponadto w przypadku zwolnienia monitorowanego pracodawca jest obowiązany podjąć działania polegające na zapewnieniu pracownikom przewidzianym do zwolnienia lub będącym w trakcie wypowiedzenia lub w okresie 6 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego usług rynku pracy realizowanych w formie programu.

Program może być realizowany przez powiatowy urząd pracy, agencję zatrudnienia lub instytucję szkoleniową.

Program może być finansowany przez pracodawcę, przez pracodawcę i odpowiednie jednostki administracji publicznej lub na podstawie porozumienia organizacji i osób prawnych z udziałem pracodawcy.

W ramach programu pracodawca może w szczególności utworzyć fundusz szkoleniowy, z którego będą finansowane świadczenia szkoleniowe. Świadczenia szkoleniowe przyznawane są na wniosek pracownika i przysługują po rozwiązaniu stosunku pracy lub stosunku służbowego na czas udziału pracownika w szkoleniach, w okresie nie dłuższym niż sześć miesięcy.

Świadczenia szkoleniowe wypłacane są co miesiąc w wysokości równej wynagrodzeniu pracownika, obliczanemu jak za urlop wypoczynkowy, nie wyższej jednak niż 200% minimalnego wynagrodzenia za pracę(2 x 1600 zł).

Jako pracodawca otrzymujesz zwrot składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wypłacanych świadczeń szkoleniowych w wysokości określonej w odrębnych przepisach.

- Czy w poszukiwaniu pracy mogą mi pomóc tylko powiatowe urzędy pracy?

Powiatowe Urzędy Pracy nie są jedynymi instytucjami rynku pracy, wśród których należy wymienić: publiczne służby zatrudnienia; Ochotnicze Hufce Pracy; agencje zatrudnienia; instytucje szkoleniowe; instytucje dialogu społecznego; instytucje partnerstwa lokalnego.

Publiczne służby zatrudnienia tworzą organy zatrudnienia wraz z powiatowymi i wojewódzkimi urzędami pracy, urzędem obsługującym ministra właściwego do spraw pracy oraz urzędami wojewódzkimi, realizującymi zadania określone ustawą.

Ochotnicze Hufce Pracy są państwową jednostką wyspecjalizowaną w działaniach na rzecz młodzieży, w szczególności młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, oraz bezrobotnych do 25 roku życia.

Agencjami zatrudnienia są podmioty wpisane do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia, świadczące usługi w zakresie pośrednictwa pracy, pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego lub pracy tymczasowej.

Instytucjami szkoleniowymi są publiczne i niepubliczne podmioty prowadzące na podstawie odrębnych przepisów edukację pozaszkolną.

Instytucjami dialogu społecznego na rynku pracy są:

1) związki zawodowe lub organizacje związków zawodowych,

2) organizacje pracodawców,

3) organizacje bezrobotnych,

4) organizacje pozarządowe

– jeżeli wśród zadań statutowych znajduje się realizacja zadań w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej.

Instytucją partnerstwa lokalnego jest grupa instytucji realizujących na podstawie umowy przedsięwzięcia i projekty na rzecz rynku pracy.

Osoba bezrobotna to osoba, która zgodnie z art.2 ust.1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy, jest niezatrudniona (tzn. niewykonująca pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą) i niewykonująca innej pracy zarobkowej (tzn. pracy wykonywanej m.in. na podstawie umów: agencyjnej, zlecenia, dzieło), zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieucząca się w szkole (z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej, gdzie studiuje w formie studiów niestacjonarnych), zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Dla uzyskania statusu bezrobotnego wymaga się także spełnienia szeregu kolejnych warunków, takich jak np.: osiągnięcie określonego wieku, nieposiadanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej czy też nieuzyskiwanie miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę.

- Kto jest osobą poszukującą pracy?

Poszukującym pracy jest osoba, o której mowa w art. 1 ust. 3 pkt 1-3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy, lub cudzoziemca - członka rodziny obywatela polskiego, poszukujących zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub innej formy pomocy określonej
w ustawie, zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy;

Ponadto, za poszukującego pracy może być uznana osoba, która jest:

1) obywatelem polskim lub

2) cudzoziemcem:

– będącym obywatelem państwa Unii Europejskiej, państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nie należącego do Unii Europejskiej lub

– państwa nie należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z którym Wspólnota Europejska i jej państwa członkowskie zawarły umowy o swobodzie przepływu osób.

– posiadającym w Rzeczypospolitej Polskiej:

– status uchodźcy,

– zezwolenie na osiedlenie się lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich,

– zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony udzielone w związku z odrębnymi okolicznościami, o których mowa w ustawie z dnia 13. czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 nr 234 poz. 1694, z późn. zm),

– zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony jako członek rodziny cudzoziemca, o którym mowa w art. 53 ust. 1 pkt. 13 lub art. 54 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 nr 234, poz. 1694, z późn. zmian.),

– zgodę na pobyt tolerowany, albo korzystających z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej lub któremu udzielono ochrony uzupełniającej w Rzeczpospolitej Polskiej

– ubiegający się o status uchodźcy, który posiada zaświadczenie wydane na podstawie art. 36 ustawy z dnia 13 czerwca 2003r. o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2006r. Nr 234, poz. 1695 z pózn. zmian.),

3)    członkiem rodziny obywatela polskiego,

- Kto jest osobą znajdującą się w szczególnej sytuacji na rynku pracy?

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wyróżnia kategorię osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Zalicza się do nich bezrobotnych, którzy ze względu na określone uwarunkowania mają znaczne problemy z wydobyciem się ze stanu bezrobocia. Ustawa zezwala na stosowanie wobec tej kategorii osób dodatkowych instrumentów rynku pracy, promujących ich zatrudnienie.

– bezrobotny do 25 roku życia, tj. bezrobotny, który do dnia zastosowania wobec niego instrumentów rynku pracy nie ukończył 25 roku życia;

– bezrobotny długotrwale lub kobiet które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka;
– bezrobotny powyżej 50 roku życia, tj. bezrobotny, który w dniu zastosowania wobec niego instrumentów rynku pracy ukończył co najmniej 50 lat życia;

– bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych,  bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego;

– bezrobotny samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia;

– bezrobotny, który po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podejmą zatrudnienia;

– bezrobotny niepełnosprawny.

- Jakie dodatkowe instrumenty rynku pracy mogą być stosowane wobec osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy?

– Zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych - wobec wszystkich bezrobotnych zaliczonych do kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy;

– Zatrudnienie w ramach robót publicznych - wobec bezrobotnych długotrwale, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego; bezrobotnych powyżej 50 roku życia i bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia; bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia; bezrobotnych niepełnosprawnych;

– Staż u pracodawcy - wobec bezrobotnych do 25 roku życia (wyjątkowo wobec bezrobotnych, którzy w roku kalendarzowym skierowania na staż nie ukończyli 27 roku życia – do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie poświadczającym ukończenie szkoły wyższej);

– Przygotowanie zawodowe u pracodawcy – poza osobami do 25 roku życia, wszystkich bezrobotnych zaliczonych do kategorii osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy;

– Stypendium z tytułu podjęcia nauki - wobec bezrobotnych do 25 roku życia będących jednocześnie bezrobotnym bez kwalifikacji zawodowych;

– Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem do lat 7 - w określonych przypadkach wobec bezrobotnego samotnie wychowującego co najmniej jedno dziecko do 7 roku życia.

- Co to są prace społecznie – użyteczne?

Prace społecznie użyteczne - oznaczają prace wykonywane przez bezrobotnych bez prawa do zasiłku na skutek skierowania przez starostę, organizowane przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących
się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej. Do wykonywania prac społecznie użytecznych mogą być kierowane również osoby uczestniczące w kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielniania, lokalnym programie pomocy społecznej lub indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, jeżeli podjęły uczestnictwo w tych formach
w wyniku skierowania powiatowego urzędu pracy na podstawie art. 50 ust. 2.

- Na czym polega refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy?

Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego dokonywana jest na podstawie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej.

Podmiot zamierzający wyposażyć lub doposażyć stanowisko pracy dla skierowanego przez Powiatowy Urząd Pracy bezrobotnego może złożyć do starosty właściwego ze względu na siedzibę tego podmiotu lub ze względu na miejsce wykonywania pracy przez skierowanego bezrobotnego wniosek o refundację. Starosta z Funduszu Pracy może zrefundować podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w wysokości określonej w umowie, nie wyższej jednak niż
6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

- Jak otrzymać dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej?

Osoby, które są zarejestrowane jako bezrobotne w Powiatowym Urzędzie Pracy mogą ubiegać się o jednorazową dotację na rozpoczęcie pozarolniczej działalności gospodarczej ze środków Funduszu Pracy. Aby uzyskać taką dotację należy spełnić określone warunki.

Podstawą prawną udzielania dotacji jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
w sprawie dokonywania refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej. Ponadto każdy Powiatowy Urząd Pracy posiada własny regulamin udzielania takiej dotacji. Dlatego przed wypełnieniem wniosku należy dokładnie zapoznać się z regulaminem, który obowiązuje w danym Powiatowym Urzędzie Pracy. Regulamin jest dostępny w siedzibie urzędu lub na jego stronie internetowej, najczęściej w Urzędzie wydzielony jest także specjalny wydział/komórka/zespół, który zajmuje się udzielaniem takich dotacji.

- Co to jest program specjalny?

Programem specjalnym jest projekt powiatowego urzędu pracy, który ma na celu aktywizację zawodową osób bezrobotnych, natomiast jego specjalnym charakterem jest fakt,
iż uczestnikami takich programów w pierwszej kolejności są osoby bezrobotne i osoby poszukujące pracy, w stosunku do których stosowane wcześniej instrumenty rynku pracy okazały się niewystarczające.

Podstawowym warunkiem, aby uznać, iż program przygotowany przez urząd pracy posiada znamiona programu specjalnego, jest zastosowanie wobec wszystkich jego uczestników zarówno usług i instrumentów rynku pracy, jak również specyficznych elementów wspierających zatrudnienie, które maja stanowić element niezbędny do przezwyciężenia barier, utrudniających aktywizacje osób bezrobotnych lub do utrzymania miejsc pracy. Programy specjalne są finansowane ze środków Funduszu Pracy i rezerwy  Funduszu Pracy, ale mogą być także finansowane ze środków organizacji i instytucji współdziałających.

Specyficzne elementy wspierające zatrudnienie – oznacza to finansowanie z Funduszu Pracy racjonalnych wydatków innych niż usługi i instrumenty rynku pracy, niezbędnych do realizacji działań dostosowanych do indywidualnych potrzeb uczestników programu specjalnego, adekwatnych do uwarunkowań lokalnego rynku pracy.